در پایان گفتنی است کتاب «آخرین روزها»، تالیف هوشنگ نهاوندی، با وجود تبدیل‌شدن به اثری کاملا تبلیغاتی و سطحی، می‌تواند مطالب مفیدی برای محققان و پژوهشگران تاریخ معاصر کشورمان در برداشته باشد؛ زیرا نهاوندی به عنوان تنها فردی که در جریان بسیاری از رویدادهای مذکور در کتاب قرار داشت، بدون‌آنکه خودش بخواهد و یا متوجه باشد، گاه سرنخهای مناسبی برای کشف حقایق در اختیار گذاشته است. دکتر نهاوندی، در جریان حمله مردم به پادگانها و زندانها در روز بیست‌ودوم بهمن 1357 ــ یعنی روز پیروزی انقلاب اسلامی ــ از زندان گریخت و مدتی بعد، از طریق راه زمینی و مساعدتهای یکی از کشورهای مجاور ایران، به خارج از کشور فرار کرد. کتاب «آخرین روزها ــ پایان سلطنت و درگذشت شاه» توسط دکتر هوشنگ نهاوندی ابتدا به فرانسه تحریر شد و اول آوریل 2003 توسط یک ناشر فرانسوی به نام Editions Osmondes در شمارگان نامعلومی منتشر گردید. ترجمه فارسی این کتاب از چاپ دوم آن که با اضافات و ملحقاتی در ماه مارس 2004 منتشر شد، توسط خانم مریم سیحون و آقای صوراسرافیل به انجام رسیده است. هوشنگ نهاوندی که در دوران انتقال قدرت از سلطنت به انقلاب (و حتی یکی دو سال پیش از آن) یکی از مدعیان تصدی ریاست دولت بود، از دوران یاد شده به عنوان «ایام ناتوانی و سردرگمی حکومت» در ایران یاد می‌کند.
منطقی‌ترین مصرف آن مجموعه, تاسیس مجتمعی توریستی مانند «کلوب مدیترانه» برای میلیونرها بود که منبع درآمد سرشاری می‌شد. برای انجام این منظور, می‌بایست درهای خیمه‌گاه را باز کرد و آن را به معرض تماشا گذاشت. و ازآنجاکه نمی‌توانستند بی‌دلیل همه‌چیز را از میان ببرند, شهر خیمه‌ای به محلی ممنوعه تبدیل شد… مجددا باید گفت اگر کسی از دوستان نهاوندی این داستان‌پردازی را بپذیرد، اولین مساله‌ای که به ذهنش خواهد رسید، این است که محمدرضا بزرگترین خیانت را به خود و سلطنت‌طلبان کرده است؛ زیرا مدارکی به این میزان از اعتبار در مورد مخالفان سلطنت و سلطه امریکا در اختیار داشت و هرگز منتشر نکرد و مظلومانه! البته ابعاد وجودی امام(ره) برای تمام کسانی که حتی با وی به دلیل منافع خویش دشمنی ورزیده‌اند، روشن‌تر از آن است که نیازی به توضیح درباره تک‌تک اتهامات طرح‌شده از سوی نهاوندی باشد؛ زیرا یکی از خصوصیات امام‌خمینی آن بود که حتی در سخت‌ترین شرایط زندگی خود، حاضر نشد با قدرتهای باطل کمترین تعاملی داشته باشد. در اینجا سعی خواهد شد پس از معرفی اجمالی دکتر نهاوندی، مولف کتاب، بخشهایی از مطالب کتاب، به‌ترتیب فصل‌بندی خود کتاب، برگزیده و به خوانندگان ارائه شوند تا ابتدا به‌طور مستقیم ذهنیت لازم درخصوص مولف، ادعاهای او و احتجاجات وی در خوانندگان ایجاد شود و از آن پس در قسمت نهایی، تحت‌عنوان «نقدهایی بر کتاب»، انتقادات وارده به نویسنده و مدعاهای او، برشمرده خواهند شد.
طرح چنین ادعایی، حساسیت هر خواننده‌ای، به‌ویژه حساسیت محققان را برمی‌انگیزد و این پرسش مطرح می‌شود که در کجا مسئولیت چنین جنایت هولناکی به عهده گرفته شده است؟ اما برای این سوال هرگز پاسخی در کتاب یافت نمی‌شود. دراین‌میان تنها مقوله‌ای که به‌صورت کاملا شفاف و روشن برای خواننده کتاب مشخص می‌شود، فاقداعتباربودن مردم به عنوان قدرت اصلی در هر کشور و به‌حساب‌نیامدن از سوی درباریان حاکم بر ایران عصر پهلوی است. «هیچ» فرض‌کردن توده‌های ملت و به‌حساب‌نیاوردن آنان در محاسبات قدرت و تحول، بیماری حادی بود که به‌ویژه بعد از کودتای بیست‌وهشتم مرداد، باعث اتکای فاجعه‌بار طبقه حاکمه به بیگانگان شد و این تصور را در آنها نهادینه ساخت که با حمایت بیرونی تا ابد می‌توان همه حقوق ملت را زیر پا گذاشت. سرکوب قیام و نهضت ملی‌شدن صنعت نفت با کودتای امریکاییها، این تلقی را ایجاد کرده بود که اراده ملت ایران در برابر قدرت تسلیحاتی و اقتصادی حامیان خارجی هیچ است؛ بنابراین صرفا باید در جهت کسب رضایت آنان گام برداشت. آخرین روزها (پایان سلطنت و درگذشت شاه) نام کتابی است نوشتهٔ هوشنگ نهاوندی وزیر و رئیس دانشگاه دوره پهلوی که در سال ۱۳۸۳ در آمریکا چاپ شده‌است. اصل کتاب به زبان فرانسوی است که بهروز صوراسرافیل و مریم سیحون به پارسی برگردانده‌اند.
در نهایت نیز آنچه مساله را برای خود نویسنده و طبعا مطالعه‌کننده اثر، گاه کاملا غامض می‌سازد، دفاع همزمان از فرضیات متعارض و متضاد است. این معضل از آنجا بروز می‌یابد که رویکرد مولف به انقلاب ملت ایران، صرفا رویکردی تخریبی و به‌گونه‌ای بسیار افراطی، خصمانه است و نه واقع‌نگر و انتقادی. لذا از همه پدیده‌های منفی به‌صورت برچسب‌گونه برای زیرسوال‌بردن آن بهره می‌گیرد، بدون‌اینکه توجه داشته باشد جمع‌کردن همه این مظاهر در یک تحلیل درباره انقلاب اسلامی، منطقاً و عقلا ممکن نیست. البته سوءاستفاده واشنگتن از مقابله با این پدیده خودساخته و بهانه قراردادن مقابله با طالبان برای توجیه برخورد نظامی‌گرانه با تمامی حرکتهای اصیل ضدامریکایی، بحث مبسوطی می‌طلبد که در این مقال نمی‌گنجد. نویسنده اثر با جمع‌کردن مطالب متناقض، کلاف سردرگمی برای خود و خواننده‌اش ایجاد کرده است که در نهایت مشخص نمی‌شود انقلاب اسلامی به زعم یک تئوریسین حامی سلطنت و تاج و تخت پهلویها، با حمایت مستقیم نظامی بلوک شرق به پیروزی رسیده یا با حمایت بلوک غرب؛ البته از دید مولف، امریکا بعد از پشت‌کردن به عاملش، محمدرضا پهلوی، زمینه سرنگونی او را فراهم آورد. هوشنگ نهاوندی قبل از پیروزی انقلاب اسلامی به همراه افرادی، چون هویدا و نصیری (رئیس ساواک)، با هدف خاموش‌کردن اعتراضات مردم، به‌گونه‌ای ساختگی توسط رژیم پهلوی دستگیر شدند.
چاپ فارسی کتاب حاضر در پاییز 1383 توسط شرکت کتاب، و در لس‌آنجلس امریکا و در شمارگان نامعلومی صورت گرفته و در خارج از کشور توزیع شده است. ئسخه دیجیتالی این کتاب با مجوز ناشر اصلی و یا نویسنده و یا هر دو و یا بازماندگان تهیه و در دسترس قرار گرفته است. پهلوی شیراز ، تهران و فارابی و انستیو کاتولیک پاریس واکنون در امریکا زندگی می کند. دوست عزیز برای دانلود کتاب ها، لطفا ابتدا در کتابخانه ثبت نام و سپس اشتراک تهیه نمائید. مریم سیحون ،دانش آموخته ی رشته حقوق بین الملل ودارنده فوق لیسانس از دانشگاه سوریون پاریس و ساکن امریکا.
این جشنها چقدر خرج برداشت؟ در این مورد هم رقمهای غریب و شگفت‌انگیزی ذکر شده است. سخن از دوازده‌میلیون دلار ــ که امیراسدالله علم وزیر دربار در روز بیست‌وچهارم اکتبر 1971 در یک مصاحبه مطبوعاتی اعلام کرد ــ تا یک‌میلیارد دلار و بیشتر از آن گفته شده است… شخصیتی که هفت سال بعد, در رفتارش در برابر انقلاب, تضادهای غریبش را آشکار کرد. نهاوندی مسائلی ازاین‌دست را که شاه براساس پیروی کورکورانه از سیاست واشنگتن دنبال می‌کرد، به عنوان مصادیق ناراحتی امریکا از شاه و روی‌گردانیدن از وی ذکر می‌کند که هیچ‌گونه مبنای درستی ندارند. بعدتر, که مراسم پایان یافت, هیچ‌کس نمی‌دانست با آن خیمه‌گاه, با همه اشیای گران‌قیمت و زینت‌آلاتش چه باید کرد. حتی نمی‌شد آن را به عموم نشان داد, زیرا ایرانیان که از جشنها برکنار مانده بودند, خشمگین بودند.
نهاوندی که از جمله درباریان متهم به گرایشهای پنهان به فرقه بهائیت شناخته می‌شد، در دولت حسنعلی منصور وزارت آبادانی و مسکن را بر عهده گرفت و این سمت را در دولت هویدا نیز حفظ کرد. وی در سال 1347 به سمت «آجودان کشوری» شاه منصوب شد و به جای امیر متقی، ریاست دانشگاه پهلوی (شیراز) را به‌دست گرفت و در همین زمان عضو هیات‌امنای دانشگاه مشهد نیز بود. نهاوندی پس از سه سال ریاست بر دانشگاه شیراز، ریاست دانشگاه تهران را بر عهده گرفت و درهمان‌زمان عضو هیات‌امنای دانشگاه هنر و دانشگاه گیلان و عضو شورای عالی آموزش‌وپرورش نیز بود. وی در سال 1353 به ریاست دفتر مخصوص فرح دیبا منصوب و در دولت آشتی ملی، وزارت علوم و آموزش عالی را عهده‌دار شد. می‌کند؛ زیرا مدعی است مدارکی علیه مسئولان نظام جمهوری اسلامی در اختیار داشته، اما نه‌تنها آنها را منتشر نساخته بلکه به دورترین نقطه از ایران، یعنی به امریکا برده و به مقامات کاخ سفید سپرده تا آنان از آبروی این مسئولان محافظت کنند!
این کتاب به شرح وقایع سال‌های پایانی پادشاهی محمدرضا شاه پهلوی و سپس خروج او از ایران و مرگ وی در مصر می‌پردازد. این در حالی است که نه‌تنها قبل از بهبود روابط امریکا با چین، حکومت پهلوی کمترین ارتباطی با این کشور برقرار نساخت بلکه به‌شدت در چارچوب سیاست منزوی‌ساختن این کشور گام برمی‌داشت، اما بعد از تغییر موضع پکن در قبال مسکو که زمینه نزدیکی چین کمونیست به غرب را فراهم آورد، رژیم پهلوی نیز به عنوان پیرو سیاستهای امریکا، مواضع خود را تغییر داد. البته در کنار این تلاش، نویسنده نمی‌توانست از این موضوع غافل باشد که رهبر انقلاب اسلامی نهضت خود را علیه شاه و سلطه امریکا در ابتدای دهه 1340، از مخالفت با کاپیتولاسیون آغاز کرده بود. هرچند نهاوندی به این مساله اشاره‌ای نمی‌کند، اما این مقوله از واقعیتهای غیرقابل‌کتمان تاریخ معاصر کشورمان به حساب می‌آید. بدین‌ترتیب سرانجام مقدمات فراهم‌آمدن شرح کامل و دقیق فاجعه‌ای که بر سر ملت ایران آمد و نقطه آغاز حرکت تخریبی بنیادگرایی اسلام در جهان شد، بینش دقیق‌تری را دراین‌باره میسر خواهد ساخت.چاپ دوم این کتاب بر گواهی‌ها و یادآوریهای جدید و بیشتر ناگفته تاکنون، شامل است که طبیعتا با رعایت اصول تاریخ‌نویسی تاحدامکان با گواهی‌های دیگر مقابله و مقایسه و سپس در کتاب گنجانده شده است.
نویسنده مدعی است این اقدام محمدرضا پهلوی نیز بدون هماهنگی با امریکا بوده و خشم امریکائیها را موجب شده است. این در حالی است که تلاش ملک حسین و شاه برای به‌سازش‌کشیدن سادات روشن‌تر از آن است که نیازی به بیان آن باشد. برهمین‌اساس بعد از فوت ناصر، هم‌پیمانان اسرائیل در منطقه، کوشیدند مصر را از جرگه کشورهای مدافع فلسطین خارج سازند که این امر با نزدیکی به سادات ممکن شد و تا به‌سازش‌کشاندن وی با اسرائیل پیش رفت. لذا ادعای ارتباط شاه با سادات بدون هماهنگی با اسرائیل و امریکا، موضوعی است که کمترین مطلعین از تاریخ خاورمیانه نیز آن را نخواهند پذیرفت. چنین مطالب متعارض، فاقد سندیت و مبنای تحلیلی، در کتاب نهاوندی ــ که به زعم وی برای مخدوش‌کردن انقلاب اسلامی (اما به‌طور بسیار ابتدایی و ناشیانه) ساخته و پرداخته شده است ــ فراوان یافت می‌شوند. در واقع آنچه نویسنده را به چنین تناقض‌گوییهایی واداشته، از‌یک‌سو ناتوانی وی در درک توان ملتهایی است که قادرند خارج از اراده قدرتهای مسلط حرکت کنند و منشا تحولهای سیاسی باشند و ازدیگرسو نازل‌پنداشتن فهم و تشخیص مخاطبان است.
او از مؤسسین شعبهٔ حزب عامیون دمکرات در استان گیلان بود و در مجلس مؤسسان اول به نمایندگی از لاهیجان انتخاب شد و چون جوانترین نماینده بود به منشی گری مجلس رسید. او به زبان روسی تسلط داشت و مترجم میرزا کوچک خان جنگلی در دورهٔ نهضت جنگل بود. مادر هوشنگ، عزیزه، دختر تاجری یزدی ولی مقیم گیلان به نام میرزا محمد وکیل التجار یزدی بود که نمایندگی رشت را در ادوار اول و دوم مجلس شورای ملی بر پیمانه داشت. فعالان سیاسی چپ‌گرا فریدون و کریم کشاورز دایی هوشنگ نهاوندی بودند.از بچه ها نهاوندی، فیروزه استاد علوم دسته جمعی دانشگاه آزاد بروکسل و افسانه استاد مطالعات رهبری دانشگاه سن دیگو و استاد سابق دانشگاه ایالتی آریزونا است. صرف‌نظر از این ایراد مبنایی و اساسی کتاب که سطح اعتبار روایتهای آن را به‌شدت تنزل می‌دهد، از جمله مسائل دیگری که خواننده در مطالعه این اثر با آن مواجه می‌شود، مشخص‌نبودن فرضیات نویسنده است.
ثبت ديدگاه