به دیگر سخن، «منطق از نطق و به معنای گویش و گفتار است که شخص برای تفهیم مخاطب خود، وی را با ادله گفتاری تحت تأثیر قرار می‌دهد و نیز خود شخص که حاضر به شنیدن گفته‌های مخاطب خود باشد، او یک شخص منطقی است». افسانه‌سازی تحمیلی زمانی رخ می‌دهد که، مثلاً، از ما پرسش‌هایی جهت‌دار دربارهٔ فیلمی که دیده‌ایم بپرسند. مطالعات انجام شده روی افسانه‌سازی تحمیلی نشان می‌دهد سوژه‌ها بر اساس سؤالاتی که از آن‌ها پرسیده می‌شود می‌توانند صحنه‌ای را ببینند که در فیلم وجود ندارد. خاطرهٔ یک رویدادِ افسانه‌سازی شده از نظر حسی هیچ فرقی با یک رویداد واقعاً تجربه شده ندارد و ما برای تشخیص تفاوت بین این دو خاطره هیچ راهی نداریم.
این کتاب پس‌ازاینکه مفهوم ادراک انسان و خطاهای ادراکی را مرور کرده، بر مسأله‌ی سوگیری شناختی، که یکی از رایج‌ترین اشتباهات ذهنی است، متمرکز می‌شود، بیش از صد مورد از شناخته‌شده‌ترین انواع آن را تشریح می‌کند و از اصلی‌ترین دلایل رخ دادنشان می‌گوید. وینش/ بیشتر چیزهایی که ما به یاد می‌آوریم و باور داریم یا مخدوش است یا کاملاً اشتباه. به نظر می‌رسد مغز ما پیوسته در حال تولید مشاهده‌ها، خاطره‌ها و باورهای گمراه‌کننده است.
ما نمی‌توانیم مه‌بانگ را در شرایط آزمایشگاهی تکرار کنیم ولی می‌توانیم سؤالاتی دربارهٔ ماهیت و وجود مه‌بانگ مطرح کنیم و برای آزمودن این نظریه‌ها به مشاهده بپردازیم. مثلاً می‌توانیم به برنگری در مورد «تابش پس‌زمینهٔ کیهانی» یا به بیان دیگر صدای رادیواکتیو بجامانده از مه‌بانگ بپردازیم. – ما نمی‌توانیم در زمان به عقب سفر کنیم تا شاهد وقوع تکامل باشیم ولی می‌توانیم با استفاده از فسیل‌ها، شواهد ژنتیکی و بیولوژی رشد، دست به استنتاج بزنیم. علاوه بر این می‌توانیم مؤلفه‌های تکامل را در آزمایشگاه‌ها مشاهده کنیم.
ما خاطرات را بیش از آن‌که بازیابی کنیم، بازسازی و به‌روزرسانی می‌کنیم و اطلاعات را در هر بار دسترسی تغییر می‌دهیم. مخاطب در این بخش از کتاب مغالطه‌های منطقی و سوگیری‌های شناختی را می‌شناسد و با نحوه تأثیرگذاری نامحسوس آن‌ها بر تفکر، با قواعد تجربی و اکتشافی ذهن و میان‌برهای ذهنی که ما به هنگام تفکر از آن‌ها استفاده می‌کنیم، آشنا می‌شود. بااین‌همه بیشتر ما در حوزه آمار و احتمالات ضعیف هستیم و این آشنایی با مفاهیم و روش‌های ریاضی اغلب ما را در معرض خطا و فریب خوردن در تفکر قرار می‌دهد. به اعتقاد نوولا، فلسفه و به کار بردن تفکر نقاد و علم ابزارهایی هستند که انسان‌ها به‌تدریج و با دقت طی چند هزار سال برای جبران کاستی‌های مغز به وجود آورده‌اند.
هر چیزی که فکر می‌کنیم می‌بینیم، میشنویم و تجربه می‌کنیم، نه ثبت مستقیم جهان خارج که برساخته و تفسیری از جهان است. اطلاعات فیلتر، تحریف و مقایسه و بخشهای خالی با دادههای غیرواقعی پر می‌شود و در نهایت در بطن روایتی قرار میگیرد که با فرضیات ما درباره‌ی جهان سازگار است. تجربیات و افکار ما نیز از فیلتر «ایگو» و نیازهای هیجانی مختلف ما میگذرد و پالایش می‌شود.
کتاب حاضر به ما کمک می‌کند سوگیری‌های شناختی را بشناسیم و با مثالها و راهکارهایی که برای هر کدام ارائه داده می‌تواند از تکرار آن‌ها در زندگی آینده خوانندگان کتاب جلوگیری کند. هم اکنون می‌توانید برای خرید کتاب تفکر نقاد دکتر اکبر سلطانی از فروشگاه اینترنتی کتاب روز اقدام کنید و در اسرع وقت کتاب را درب منزل خود تحویل بگیرید. همچنین سایر منابع مورد نیاز شما از جمله کتاب‌های زبان وزارت بهداشت، منابع استخدامی و تکست بوک‌های پزشکی نیز قابل سفارش است. – زمانی که بحث تأثیر روی رفتار دیگران مطرح باشد، غریزهٔ اولیهٔ ما دادن اطلاعات به دیگران است؛ با این فرض که آن‌ها با استفاده از منطق به رفتار و تصمیم درست خواهند رسید ـ هرچند تحقیقات نشان داده است این روش چندان مؤثر نیست.
سپس بدون ترتیب 140 سوگیری شناختی را در بخشهای دو سه صفحهای با ذکر مثالها و مصداقهای عینی تشریح می‌کند. در اولین بخش این دوره، شیوهٔ ادراک جهان پیرامون خود را بررسی می‌کنیم. هر چیزی که فکر می‌کنیم می‌بینیم، میشنویم و تجربه می‌کنیم، نه ثبت مستقیم جهان خارج که برساخته و تفسیری از جهان است. در این دوره، مغالطه‌های منطقی و سوگیری‌های شناختی را به‌دقت بررسی می‌کنیم و با نحوهٔ تأثیرگذاری نامحسوس آن‌ها بر تفکر آشنا می‌شویم. همچنین با قواعد تجربی و اکتشافی نیز آشنا خواهیم شد؛ میان‌برهایی ذهنی که ما به هنگام تفکر از آن‌ها استفاده می‌کنیم.
– تغییر رفتار افراد با توسل به استدلال‌های منطقی کار چندان ساده‌ای نیست زیرا رفتار آن‌ها همواره به‌شدت تحت تأثیر هیجان‌ها و باورهایشان قرار دارد. فیلم راشومون دربارهٔ تجاوز به یک زن و قتل اوست؛ و داستان چهار بار و هر بار به روایت یکی از شخصیت‌ها گفته می‌شود. فیلم بیانی هنرمندانه از این واقعیت است که روایت‌های مختلف از یک اتفاق واحد تا چه اندازه می‌تواند با یکدیگر متفاوت باشد. هرفردی دارای پرسپکتیو، فیلتر و حافظهٔ خاص خود است در نتیجه وقتی روایت‌های مختلف از یک اتفاق را با هم مقایسه کنیم به تفاوت‌های چشمگیری در نحوهٔ برساختن یک اتفاق واحد در ذهن افراد می‌رسیم؛ افرادی که همهٔ آن‌ها این اتفاق را هم‌زمان تجربه کرده‌اند. ما میل به این باور داریم که اگر فعالیت‌ها و اعمال خاصی را انجام دهیم، این اعمال از ما محافظت می‌کنند یا عملکرد ما را بهبود می‌بخشند یا باعث موفقیت ما در زندگی می‌شوند.
امیدوارم تا اینجا به این نتیجه نرسیده باشید که قصد نگارنده برپا کردن جدل فکری میان ارسطو و فروید است! تلاش بر این است یکدیگر را دعوت کنیم به آموختن راهی برای پرهیز از خودفریبی؛ چیزی که «حسین حسینی‌پناه» در کتاب «ذهن فریبکار من؛ 140 سوگیری شناختی که ناخودآگاه دچار آن می‌شویم» بر شرح و بررسی آن سعی و دقت فراوان داشته است. ذهن فریبکار من درباره اشتباه است؛ اشتباه دیدن، اشتباه تلقی کردن، اشتباه پنداشتن، اشتباه فکر کردن و اشتباه زندگی کردن. نویسنده در این کتاب بعد از مقدمههایی در سه فصل به صورت مجزا عقلانیت، خطاهای ادراکی و سوگیری شناختی را تشریح می‌کند.
ثبت ديدگاه