بنا بر روایت فردوسی در شاهنامه پس از گرویدن قباد به آیین مزدک بر تعداد مزدکیان هر روز افزوده شد. با مرگ قباد یکم، خسرو انوشیروان که شاهزاده ای ضد مزدک بود به پادشاهی رسید و اینچنین بخت مزدکیان در ایرانشهر ساسانی غروب کرد. واله، صبرحوا (1344)، روابط پارسیان هند و ایران (بعد از اسلام)، پایان‌نامه دکتری در دانشگاه تهران، چاپ نشده. غروی، سید مهدی (1986)، فهرست نسخههای خطی فارسی بمبئی ـ کتابخانه مؤسسه کاما، گنجینه مانکجی، اسلامآباد. نوعی از تاریخ‌نگاری پیش از وقوع در ادبیات فارسی زرتشتی وجود دارد که هر چند نقطه مقابل تاریخ و تعریف معمول آن است و شاید آوردن آن زیر عنوان تاریخ جای بحث باشد ولی باید گفت هیچ جایی بهتر از فصل تاریخ برای پرداختن بدان نیست.
ـــــ (1964)، داستان مهاجرت زردشتیان از ولایت ایران به هندوستان، تصنیف بهمن کیقباد بن دستور هرمزدیار سنجانا، چاپ احمدالله قادری، حیدرآباد. فاضل، محمود (1354)، فهرست نسخههای خطی کتابخانه دانشکده ادبیات و علوم انسانی دانشگاه فردوسی مشهد، مشهد. ـــــ (1339)، فهرست نسخههای خطی کتابخانه دانشکده ادبیات (تهران)، تهران. فصل ۲. پرسش از این که پس از رسیدن دشواری‌ها به ایران و پدیدار شدن پریشانی‌ها، دین مزدیسنان چند سال در جهان رواج داشته باشد؟ که جاماسب به شرح این پریشانی‌ها و سختی کار دین و آلودگی مردم و بی‌رونقی امور دینی در ایران پس از ساسانی می‌پردازد. با این حال، زرتشت را نخستین کودکی می‌دانند که هنگام تولد می‌خندید. «زادسپرم»، یکی از پیشوایان زرتشتی علت این خنده را وارد شدن «بهمن» به ذهن او می‌داند.
آینده نیز الگویی از پیش تعیین شده دارد که برگرفته از متون دینی است. تاریخ زرتشتی همچون همه ادیان، تاریخی است که آغازی دارد و به انجامی معین می‌انجامد. رویدادها و پریشانی‌ها گاه پی‌آمد گناهان آدمی است و نیز شکست‌ها و پیروزی‌ها طبق روندی معین با مدیریت و خواست اراده خدایان و ایزدان، متناسب با رفتار و عملکرد آدمیان رقم می‌خورند. هرچه از تاریخ می‌گذرد، وجه اساطیری منابع در خصوص زرتشت بیشتر می‌شود؛ تا آنجا که در برخی از منابع متاخر زرتشت فرا انسان و در زمره ایزدان پنداشته شده است. متون پهلوی به‌جای مانده از دوران کهن، از وجود «فر» یا فروغ ایزدی زرتشت در سرآغاز خلقت خبر می‌دهد؛ از خلق «فروهر» یا جوهر حیات او در ۳۰۰۰ سال پیش از تولدش پرده برمی‌دارد و معتقد است این تنها تن‌گوهر یا تجسم مادی وی است که در زمان تولدش به‌وجود آمده است. گفته می‌شود که زرتشت پس از دیدار با اهورا مزدا در ۳۰ سالگی، به مبارزه علیه دیوان مبعوث می‌شود و صورت جسمانی آنان در زمین پایان می‌دهد.
واژهٔ اَوِستا که در خود کتاب نیامده به چمِ دانش و شناخت است و با واژه «ودا»، نام کهن‌ترین کتابِ دینی هندوان هم‌ریشه است. روی‌هم‌رفته اوستا را می‌توان به چمِ «آگاهی‌نامه» یا «دانش‌نامه» دانست که آن را مرجع نامه نیز می‌نامند. این کتاب همان‌گونه که پیش‌تر نیزگفته شد، ظاهرا در جریان حمله اسکندر مقدونی سوخته شد و از دست رفت.
اوستا به عنوان مجموعه‌ای از نوشته‌ها و سخنان زرتشت، پیشوای این دین، آورده شده است و در آن اصول اخلاقی، مراسم، و مفاهیم دینی زرتشتی به دقت شرح داده شده‌اند. موضوعات مطرح در کتاب اوستا شامل گستره‌ای از موضوعات دینی، فلسفی، اخلاقی و معنوی است. این کتاب به صورت کلی به تعالیم و آیین زرتشتیان می‌پردازد و مفاهیمی از جمله خداشناسی، اعتقادات دینی، اخلاق، مبارزه با شر، روابط انسانی، رابطه با طبیعت، عدالت، رفتار اخلاقی و راهنمایی برای زندگی را مورد بحث و بررسی قرار می‌دهد.
ثبت ديدگاه