در طول این تعارضات و کشورگشایی‌ها تبادلات فرهنگی و اجتماعی امری اجتناب ناپذیر است و ایران هم از این قضیه مستثنی نیست. کتاب‌های زیادی از تاریخ ایران به جا مانده که ما قصد داریم به یکی از این کتاب‌های ارزشمند بپردازیم. دو قرن سکوت یک کتاب غیرداستانی و تاریخی است که دکتر عبدالحسین زرین‌کوب با قلم فاخر و ارزشمندش نگاشته است. موضوع کتاب تاریخ ایران بعد از حملهٔ اعراب و اسلام است و به بررسی روابط بین ایرانیان و اعراب می‌پردازد. سرگذشت حوادث و اتفاقات تاریخی، فرهنگی، دینی، زبانی ایران در این دویست سال بعد از تصرف آن توسط اعراب موضوعیست که زرین‌کوب معتقد است در متون تاریخی چیزی از آن باقی نمانده است. عمر ابن خطاب برخلاف میلش طبق خواسته اطرافیانش با در دست داشتن عراق برای کسب ثروت به ایران حمله کرد.
زرین‌کوب از نبرد نهاوند و شکست ایرانیان در آن، با تعبیر آغاز یک فاجعه یاد کرده که راه تصرف تمام ایران را بر روی اعراب بگشود و این آخرین مقاومت منظم بود که دولت ساسانی در برابر تازیان (عرب‌ها) از خود نشان داد. نویسنده زبان ایران را سراسر معنی و حکمت توصیف کرده و زبان عرب‌ها را از ریگ‌های تفته بیابان نیز خشک‌تر و بی‌حاصل‌تر خوانده است. البته نویسنده باور دارد که وقتی بانگ قرآن و اذان در فضای مُلک ایران پیچید زبان پهلوی در برابر آن فرو ماند و به‌خاموشی گرایید. بعضی از منتقدان نقد کرده بودند که چرا نام کتاب را دو قرن سکوت گذاشته است استاد زرین کوب به این سوال جواب داده که درست است که این دو قرن سال هایی پر از آشوب و سختی برا ایرانیان بوده اما اگر کتاب مرا با خوصله و دقت خوانده باشید متوجه این نام گذاری میشوید و جوامع سوال را در مطالب داخل کتاب گذاشته است . گرچه «یزدگرد سوم» پادشاه وقت، پس از درگیری‌های فراوان در سال ۶۵۱ میلادی به «مرو» متواری و کشته شد، در روایات تاریخی اشاره شده است که طبرستان و گیلان، آخرین بخش‌های باقی‌ماندهٔ تحت سلطهٔ حکام ایرانی بودند و تا حدود دو قرن پس از هجوم خلفای عرب، به بقای خود ادامه دادند.
این واقعه بخشی از مجموعه فتوحات مسلمانان محسوب می‌شود که پای کشورگشایی حاکمان وقت عرب را به قلمرو ساسانیان باز کرد. پس از درگذشت پیامبر اسلام، خلفای راشدین با آغاز لشکرکشی‌ها از سمت عراق امروزی که بخشی از امپراتوری ساسانیان بود، فتح ایران را شروع کردند و در طول حدوداً ۲۰ سال، نواحی مختلف ایران را یکی پس از دیگری به ممالک خود افزودند. کتاب «دو قرن سکوت» اثر عبدالحسین زرین‌کوب از جمله آثار مشهور این نویسنده است که انتشارات سخن آن را به چاپ رسانده است. زرین‌کوب در کتاب «دو قرن سکوت» که نخستین بار در سال 1330 منتشر شده، به رخداد حمله اعراب و واکاوی آن پرداخته و در اثری تحقیقی ما را با چرایی شکست ایران و آنچه پس از سلطه اعراب بر ایران طی دویست سال گذشت، آشنا میکند.
غلامحسین دینانی کتاب دو قرن سکوت را کتابی ارزشمند و برجسته برشمارده و زرین کوب را مورخی حقیقت جو برشمرده است، در مقابل کتاب «خدمات متقابل ایران و اسلام» نوشته مرتضی مطهری را که همچون کتاب دو قرن سکوت به بررسی نتیجه در هم آویختن تمدن ایران و اسلام می‌پردازد کتاب ایدئولوژیک برشمرده است. عبدالحسین زرین کوب چهار دهه در دانشگاه تهران تدریس کرد و پس از انقلاب چندین آثار به مرکز دایره المعارف اسلامی هدیه کرد. عبدالحسین زرین‌کوب در سال ۱۳۰۱ در بروجرد متول شد و در سال ۱۳۷۸ در تهران درگذشت.
پس از چاپ اول، نویسنده دوباره به تحقیق پرداخت و چاپ دوم کتاب را با اصلاحات مهمی در سال ۱۳۳۶ش منتشر کرد. دو قرن سکوت، کتابی است از عبدالحسین زرین‌کوب، که اولین بار در سال ۱۳۳۰ منتشر شد. کتاب دو قرن سکوت روایت های دو سده نخست سلطه اعراب بر ایران و ایرانیان را نقل میکند. عبدالحسین زرین کوب، زاده 28 اسفند 1301 است .عبدالحسین زرین‌کوب نویسنده کتاب دو قرن سکوت را میتوان زبان تاریخ ایران دانست.
ثبت ديدگاه