چنین انسانی علت غایی خلقت، سبب ایجاد و بقای عالم، واسطه میان حق و خلق و خلیفه بلامنازع خداوند است. در قرآن و متون سده‌های اولیه اسلام عبارت انسان کامل وجود ندارد. اما ریشه‌های این مفهوم در قرآن و تفاسیر و برخی احادیث قدسی دیده می‌شود. انسان نخستین در عرفان ایرانی به انسان کامل در عرفان اسلامی شبیه است.

این کتاب مورد توجه بسیاری از اندیشمندان و طلاب علوم دینی قرار گرفته است. مرتضی مطهری (۱۳۵۸-۱۲۹۸ ش) از اساتید حوزه علمیه قم و معروفترین سخنران در دو دهه قبل از انقلاب، و از نظریه پردازان اصلی جمهوری اسلامی بود. «انسان کامل» اصطلاحی در عرفان اسلامی است که با توجه به موضوع امامت و ولایت در شیعه امامیه جایگاه ویژه‌ای دارد. گستردگی نظریات مختلف در این‌باره مانع از تعریفی جامع برای آن شده‌است.

شهید مرتضی مطهری از آن دسته افرادی است که با نوشتن کتاب‌ها (از جمله کتاب انسان کامل) و مقاله‌ های متعدد تلاش کرده راه رسیدن به کمال را به انسان‌ها نشان دهد. «انسان کامل» اثر آشنای شهید مطهری است که مولفه‌های حقیقی و دقیق انسان کامل را از نگاه اسلام معرفی می‌کند. مرتضی مطهری با یک سبک ویژه که خود آن را ابداع کرده بود، آموزه‌های اسلام را بیان می‌کرد. او در نوشته‌ها و سخنرانی‌ هایش تلاش کرد تا از بیان این آموزه‌ها در قالب‌های پیچیده دوری کند و با لحنی آسان و قابل فهم دستورات اخلاقی و اجتماعی دین اسلام را به مردم عادی، دانش‌جویان و مخاطب هایش معرفی کند. کتاب انسان کامل از جمله کتاب‌های تأثیرگذار در زمینه فلسفه اسلامی و عرفان است.

در عرفان ایرانی انسان نخستین یعنی کیومرث که فرزند خدا و جزئی از روح خداوند است به عنوان انسان کامل معرفی شده‌است. مفاهیم انسان نخستین در آیین مزدکی، انسان قدیم در اندیشهٔ اهل قباله و انسان قدیم یا انسان ازلی در آیین مانوی نمونه‌هایی از شکل‌های دیگر این مفهوم هستند. استاد مطهری در زمینه‌های مختلفی فعالیت داشت که یکی‌از آن‌ها، فعالیت‌های سیاسی و اجتماعی او بود. از طرفداران حرکت‌های انقلابی بود و در مدت اقامت خود در قم علاوه بر تحصیل علم، در امور اجتماعی و سیاسی هم مشارکت داشت و با گروه انقلابی «فدائیان اسلام» در ارتباط بود. کتابچین یک اپلیکیشن کتاب مالتی پلتفرم است یعنی کاربران می توانند در تمام دیوایسها و سیستم عاملها (ویندوز، اندروید و آی او اس) کتابهای خود را مطالعه نمایند و از کتابخوانی در محیطی لذت بخش بهره مند شوند. شهید مطهرى در طول حیاتش سعی نمود ایدئولوژى اصیل اسلامى را از طریق درس و سخنرانى و تألیف کتاب ارائه نماید.

استاد در تبیین رویکرد این مکتب خلاصه‌ای از دیدگاه‌های نیچه را به نقل از سیر حکمت در اروپا بیان می‌کند. شهید مطهری در نقد و بررسی این مکتب با استناد به آیات قرآن و احادیث، بر ارزش-مندی قدرت تأکید می‌کند اما دو نکته را نیز  یادآور می‌شود. نخست اینکه قدرت تنها ارزش مورد قبول اسلام نیست و دیگر اینکه در شناخت قدرت نباید دچار اشتباه شد و قدرت را تنها در مفهوم مادی آن منحصر دانست بلکه مصداق واقعی قدرت، قدرت معنوی و روحی است. اثر حاضر به صورت یک مقدمه و ۲۲ رساله نوشته شده است و هر رساله از فصل های مختلف تشکیل شده است. به نظر می‌رسد نسفی این مقالات را در مدت زمانی طولانی به رشته تحریر درآورده است.

اما از فصل ششم تا فصل سیزدهم، به تفصیل، دیدگاه‌های مکاتب مختلف را موردنقد و بررسی قرار می‌دهد. این مکاتب عبارت‌اند از مکتب عقل، مکتب عرفان، مکتب قدرت، مکتب محبت، مکتب سوسیالیسم و مکتب اگزیستانسیالیسم. «انسان کامل» کتابی است مشتمل بر سیزده جلسه سخنرانى استاد مرتضی مطهری (م، ۱۳۵۸ ش)، که در جمع دانشجویان در سال ۱۳۵۳ شمسی ایراد کرده‌اند.

شیخ عزیزالدین نسفی از مشاهیر محققین و از مریدان شیخ سعدالدین حموی است. منازل السائرین و مقصدالاقصی و کشف الحقایق و اصول و فروع و اسرار التصوف و خواص الحروف و اسرار القابلیه و اسرار الوحی، سلوک مقامات و لوح محفوظ و عالم صغیر و وحدت وجود و انسان الکامل از مصنفات اوست. شیخ سعدالدین حموی فرموده که هر سرّی که من در چهارصد و چهل جلد کتاب پنهان کرده‌ام، عزیز نسفی در کشف الحقایق اظهار کرده است. آثار او برای آشنایی با عرفان نظری مدخل خوبی است چرا که او با آرای حکما و عرفای پیش از خود آشنایی داشته و به زبان فارسی و ساده به نگارش آثارش پرداخته است. شیخ سعدالدین حموی فرموده که هر سرّی که من در چهارصد و چهل جلد کتاب پنهان کرده‌ام، عزیز نسفی در کشف الحقایق اظهار کرده است. کتاب انسان کامل مجموعه‌ای از سیزده سخنرانی استاد مرتضی مطهری در رمضان سال ۱۳۵۳ است.