همزاد داستانی کوتاه از فئودور داستایوفسکی نویسندۀ روسی است که در ایران او را بیشتر با کتاب‌های «جنایت و مکافات»، «برادران کارامازوف» و«شب‌های روشن» می‌شناسند. همزاد یکی از بهترین آثار کوتاه داستایوفسکی است و از مهم‌ترین داستانهای اولیۀ او به شمار می‌رود. متعاقباً داستایوفسکی در سال 1866 این رمان را بازنویسی کرد و رمان مجدداً به چاپ رسید. همزاد، داستان چند روز از زندگی یاکوف پتروویچ گلیادکین، یک کارمند دولت در اوایل قرن ۱۹ در سنت پترزبورگ را روایت می‌کند. او به خاطر مشکلات روحی به پزشکی مراجعه می‌کند و پزشک نیز پارانویا و درون‌گرایی بیش‌ازحد را در گلیادکین تشخیص می‌دهد. پس به او توصیه می‌کند که بیشتر بیرون برود و معاشرت بیشتری داشته باشد.
همزاد تناقضی روشن است بین برخورد صریح و مستقیم با پدیده‌ها و برخورد سطحی و پیچیده و توأم با فرصت‌طلبی. همزاد همه‌ی تلاشش را می‌کند تا رفتارهایش را به سمتی روشن سوق دهد و از هرگونه درگیری پرهیز کند اما این درگیری اجتناب‌ناپذیر است و با زندگی یک کارمند در شهر تناقضی اساسی دارد. فکر و ایده رمان همزاد، در اکثر داستانهای داستایفسکی نمود پیدا کرده است. کتاب همزاد نه تنها با الهام از «دماغ» اثر گوگول نوشته شده بلکه یک تقلید واقعی از کار گوگول است.
یکی دیگر از جنبه های مهم رمان به تصویر کشیدن آن از وضعیت انسان است. هبوط گلیادکین به جنون را می توان استعاره ای از مبارزه انسانی برای حفظ حس هویت و انسجام در جهانی پیچیده و غیرقابل پیش بینی دانست. این رمان پرسش‌های مهمی را درباره ماهیت واقعیت، محدودیت‌های درک انسان و رابطه بین فرد و جامعه مطرح می‌کند. یکی دیگر از جنبه های جالب کتاب همزاد به تصویر کشیدن رابطه فرد و جامعه است.
این رمان شاهکار ادبیات روسیه است و گواهی بر مهارت داستایفسکی به عنوان یک نویسنده و درک عمیق او از روان انسان است. با وجود مضامین تاریک و آزاردهنده رمان، داستایوفسکی دوز سالمی از طنز و کنایه را به داستان تزریق می کند. شخصیت‌ها اغلب در پرتوی طنز به تصویر کشیده می‌شوند و رقابت‌های کوچک، دورویی‌ها و ناامنی‌هایشان برای همگان آشکار می‌شود. این یک عنصر ساده لوحانه به رمان اضافه می کند و از تبدیل شدن بیش از حد تیره یا افسرده کننده آن جلوگیری می کند. اما در عین حال، رمان جامعه را نیز به عنوان نیرویی به تصویر می‌کشد که می‌تواند سرکوبگر و غیرانسانی باشد.
قدرتی که بدان داستايفسکی هستی و هم آمیز همزاد را نگاه می دارد و ظرافت ژرفكاوي روان شناختی اش در ذهن منحرف گولیادکین، مهارت هنري مؤثر نویسنده جوان را آشکار می کنند. همچو می نماید که این نخستین سعی در تحلیل شخصیت شکافته، به اشتغال خاطر بعدی داستايفسکی در باب رویه های گوناگونِ دوگانگی در آفریدن برخی از بیاد ماندنی ترین قهرمانانش پیوسته است. با آنکه هرگز دوباره رویه های آسیب شناختی (پاتولوژیک) را کاملا تا مورد گولیادکین فرا نمی برد، باری در صحنه معروفی از برادران کارامازوف نزدیکش می رود. در این صحنه ایوان با همزادش روبه رو می شود که به طور بسیار مؤثری دو سو گرایی وی را برملا می کند.
شاید بد نباشد اگر این کتاب خاص و جذاب را بخوانید و دنیای متفاوتی را با این نویسنده ماهر تجربه کنید. از يك سو داستایفسکی حقیقی و حقیر، محزون و تندخو و از سوی دیگر آن داستایفسکی که مست موفقیت است. آنکه قامت خود را افراشته نگه می دارد، خودنمایی و جلوه گری دارد. داستایفسکی حقیقی این همزاد و شبیه نفرت انگیز خود را تحقیر می کند. احساس می کند که این همزاد ممکن است طوری بر طبیعت او غالب شود که شخصیت حقیقی او را از میدان خارج کند. بيمناك است که مبادا به خاطر به دست آوردن افتخارات آسان چنان مجذوب صفات همزاد شود که طبيعت واقعی خود را از کف بدهد.
او روحیه‌ای ظریف دارد و داستایوفسکی نشان می‌دهد که همین روحیۀ ظریف علت اصلی مشکلات او است. گالیادکین آن‌قدر مشتاق است که خود را یک فرد خوب و معمولی نشان دهد که با نظرات منفی دوستانش نمی‌تواند کنار بیاید و به تمام این‌ها انزوای خودخواستۀ او نیز اضافه شده است. او آن‌قدر سرش به کار خودش است که نمی‌تواند مشکلی را که مشخصاً مدتی است در حال شکل گرفتن در زندگی‌اش است با کسی در میان بگذارد. می‌توان همزاد را شاهکار کوچک داستایوفسکی دانست که در آن درماندگی، قربانی شدن و رسوایی را به زیبایی نشان داده است. کتاب همزاد نوشته فئودور داستایوفسکی است که اولین بار در سال 1846 منتشر شد. • شب‌های روشن یکی از اولین آثار داستایوفسکی و داستانی کوتاه است.
این رمان همچنین به دلیل استفاده از تکنیک های ادبی مانند پیش بینی، نمادگرایی و ابهام قابل توجه است. برای مثال، ظاهر دوپلگانگر را می توان استعاره ای از امیال سرکوب شده گلیادکین و تضاد بین ضمیر خودآگاه و ناخودآگاه او دانست. پایان مبهم رمان آن را برای تفسیر باز می گذارد و بحث های زیادی را در میان محققان و خوانندگان به وجود آورده است. یکی دیگر از موضوعاتی که نویسنده در این کتاب به آن می‌پردازد، محیط پرتشنج اداره است که از نظام ارتشی چیزی کم ندارد. محیطی که هر کارمند در آن پایه و درجه خاصی دارد و با اونیفورم مخصوص‌اش شناخته می‌شود. یعنی اونیفورم شما هویت شما و مهم‌ترین دارایی شما در اداره است.
این رمان رقابت‌های کوچک، بی‌عدالتی‌ها و ریاکاری‌های سیستم بوروکراتیک را آشکار می‌کند و فرصت‌های محدود برای تحرک رو به بالا در جامعه روسیه در آن زمان را برجسته می‌کند. کتاب همزاد، درخصوص زندگی و داستان شخصی به نام یاکوف پتروویچ گلیادکین می‌باشد که همزادی دارد و زندگی این شخص را تسخیر کرده و به صورت مداوم در حال تخریب و اذیت کردن گلیادکین است. در واقع همزاد این شخص دارای ویژگی‌های شخصیتی بوده که گلیادکین از داشتن آن‌ها محروم است و همین موضوع موجب خجالت او شده و از شرکتی که در آن کارمند بوده خارج می‌شود. در این بلاگ به بررسی و نقد کتاب همزاد به قلم داستایوفسکی پرداخته شده است. علاقه‌مندان می‌توانند جهت مطالعه و دانلود، از همین صفحه اقدام کنند.
ثبت ديدگاه