جدا از اینکه نویسنده این جمله را با چه هدفی به کار برده است، آن چیزی که من از این جمله برداشت کردم، به اهمیت گذشته در برخی رویکردهای روان‌شناسی ارتباط پیدا می‌کند و طرحواره درمانی یکی از آن‌هاست. طرحواره درمانی توسط جفری یانگ، روانشناس آمریکایی، براساس رویکردهای شناختی، رفتاری، روانکاوی و تجربه‌ای طراحی شد. در این یادداشت، نگاهی به کتاب زندگی خود را دوباره بیافرینید نوشته‌ی جفری یانگ داشتیم و براساس این کتاب، به معرفی طرحواره درمانی پرداخته‌ایم.
در بخش‌هایی از کتاب، روش‌های درمانی مختلف برای مقابله با ذهنیت‌های کودک آسیب‌پذیر یا ذهنیت‌های کودک عصبانی و تکانشی توضیح داده شده است. بخش‌های دیگری به موضوعاتی مانند غلبه بر ذهنیت والد ناکارآمد یا تقویت ذهنیت سالم می‌پردازد. این کتاب برای متخصصین طراحی شده و در آن توضیح داده شده که برای درمان بیماران شخصیت مرزی، باید از چه طرحواره‌هایی استفاده شود.
انتشارات ابوعطا با همکاری خانم دکتر فلور خیاطان مجموعه‌ای با نام «کودک امروز» منتشر کرده است که به طور تخصصی به پیشگیری و درمان طرحواره‌ها در گروه‌سنی 4 تا 9 سال می‌پردازد. این باور که فرد همیشه قرار است شکست بخورد یا نسبت به همسالان خود ناکافی و ناموفق است ویژگی تله شکست است. این نوع طرحواره به این باور اشاره دارد که فاجعه بزرگ بعدی شما در حال نزدیک شدن است، چه از نظر پزشکی، مالی، روانی و غیره. این نوع طرحواره در مراحل بزرگسالی به پاشنه آشیل فرد تبدیل شده و مانع دستیابی به موفقیت در زندگی می شود.
این افراد نیازهای خود و خانوادهایشان را فدای دوستان و اطرافیان می‌کنند و وقتی کسی چیزی را از آنها بخواهد نمی‌توانند نه بگویند، به همین خاطر علیرغم میل و با خشم درونی معمولاً دنبال انجام کارهای بقیه هستند و خودشان هم احساس می‌کنند که قربانی شده‌اند. در کل، این کتاب به هر کسی که به درک بهتر ذهنیت ها، تأثیر آنها بر زندگی روزمره و روش‌های مقابله با ذهنیت‌های منفی علاقه‌مند است، می‌تواند کمک کند. کتاب الکترونیکی دستنامه طرحواره درمانی نوشتۀ سهیلا خالقی تبار و علی اکبر صلاحی است و انتشارات آذرفر آن را منتشر کرده است. کتاب دستنامه طرحواره درمانی به بررسی طرحواره‌ها و تکنیک‌های مقابله و درمان آنها می‌پردازد.
مثلاً پیش‌بینی می‌کنند همیشه کارهای شغلی، اقتصادی و بین فردی به طرز اسفناکی اشتباه از آب درمی‌آیند. نه تنها مفاهیم نظری به خواننده آموزش داده می‌شود، بلکه چگونگی استفاده از آنها در عمل نیز توضیح داده می‌شود. به همین دلیل، هر درمانگری که به دنبال روش‌های کارآمد و عملی برای طرحواره درمانی است، به شدت توصیه می‌شود که این کتاب را مطالعه کند.
این باور معمولاً ناشی از تجربیاتی است که در آن کودکان متوجه می‌شوند که با دیگران متفاوت هستند. معمولاً این باورها را بدون سوال قبول می‌کنید و ممکن است حتی از وجود آنها آگاه نباشید. این الگوها خود تداوم‌دار هستند و به شدت در برابر تغییر مقاوم‌اند، اما با درمان مناسب، می‌توانید آنها را تغییر دهید. بخش‌های مختلف کتاب به مفهوم‌سازی موردی، مفاهیم و بنیادهای این درمان، غلبه بر ذهنیت‌ها و تقویت ذهنیت سالم اختصاص دارد.
افراد مبتلا به تله زندگی منفی گرایی بدبینی اکثر اوقات برجنبه های منفی زندگی مانند درد، مرگ، فقدان، ناامیدی، خیانت، شکست و تعارض توجه می‌کنند. افراد مبتلا به تله زندگی استحقاق، احساس می‌کنند افرادخاصی هستند و از دیگران برترند، در نتیجه حق را به خود می دهندکه از امتیازات، حقوق و مزایای ویژه‌ای بهره‌مند باشند، آنها به اصل احترام متقابل پایبند نبوده و تلاش می‌کنند دیگران را در راستای ارضای نیازهای خودشان به کار بگیرندف بدون اینکه با نیازهای دیگران همدلی کنند. ما از دوران کودکی و نوجوانی در معرض انواع طرحواره ها قرار داریم و به مرور در برابر آنها آسیب پذیر می شویم، چون توانایی شناخت و درمان آنها را نداریم. بارها این مقاله ویکی روان را مطالعه کنید و اگر نشانه هایی از انواع طرحواره ها را در خود مشاهده می کنید حتما برای درمان از مشاور روانشناس کمک بگیرید. طرحواره ها، باورهای ناهشیار و ناسازگار دربارهٔ خودمان، دیگران و دنیا هستندکه آنقدر برایمان واقعی و بدیهی‌اند که آنها را واقعیت محض می‌پنداریم و افسار افکار و هیجانات و رفتارهای ما را در دست می‌گیرند و باعث آشفتگی و نارضایتی در روابط عاطفی و بین فردی و شغلی می شوند. بهتر است که سعی کنید در راستای آرامش بیشتر خودتان مهارت حل مسئله را به خوبی یاد گرفته و در زندگی خود اجرا کنید.
مدل طرحواره را علم ارتباطات می‌نامند (بروس استیونز و اکهارد رودیگر 2017). بعضی از افراد جذب افراد بی‌عاطفه می‌شوند، بعضی دیگر دنبال افراد قدرتمندی هستند که آنها را نجات دهند، افراد دیگری هم در ارتباطات خود متمایل به افراد ضعیف‌تر هستند و گروهی هم از ارتباط ترس دارند. برای بهبود طرحواره ها اول باید با آنها آشنا شیم و بعد از آن باید برای طرحواره درمانی اقدام کنیم.
افرادی که این طرحواره را دارند معمولاً فکر می‌کنند که تجربیات، نظرات، احساسات و خواسته‌های آنها به اندازه اطرافیانشان مهم نیست. هر نوع طرحواره زمانی شکل می‌گیرند که نیازهای ما در دوران کودکی تأمین نشوند. این طرحواره ها، که به عنوان یک الگوی خود خواه عمل می‌کند، اغلب مانع از برآورده شدن این نیازها در بزرگسالی می‌شود. طرحواره، همچنین می‌تواند به عنوان یک چهارچوب ذهنی از ایده‌های از پیش شکل گرفته شده تعریف شود. همچنین، می‌توان طرحواره را قالب و چهارچوبی که نمایانگر مفاهیم جهان برای فرد است یا یک سیستم سازمان دهی و ادراک اطلاعات جدید دانست. برخی طرحواره ها ممکن است که در ما انتظارات نا معقولی ایجاد کند که بعدا در بزرگسالی و در روابط اجتماعی به مشکل بخوریم.
ما معتقد هستیم که آگاهی از طرحواره ها بدون فهم مفاهیم زیربنایی آن، می‌تواند تاثیر معکوس داشته باشد، مثلاً کسی که طرحواره رهاشدگی دارد و قبل از خواندن این کتاب، بسیار چسبنده بود، ممکن است که بعد از خواندن این کتاب، بسیار صمیمیت گریز شود. طرحواره ها بر اساس تجربیات فرد از محیط اطراف به ویژه تعاملات با والدین شکل می گیرند. این طرحواره با احساس متفاوت بودن و ناتوانی در برقراری ارتباط اجتماعی همراه است.
ثبت ديدگاه