لذا تربیت، گفت‌وگو، آموزش، کار، ازدواج و سایر مؤلفه‌های زندگی این نسل و نسل‌های بعدی، نیازمند متناسب‌سازی، بازبینی و رعایت و توجه به مؤلفه‌های بیشتری است. شما دیگر امروزه نمی‌توانید فرزند خود را به همان شیوه‌ای تربیت کنید که پیش از این، خودتان و حتی والدینتان تربیت شده‌اید. معلم‌های شما نمی‌توانند همان‌طور که به شما درس داده‌اند، به این نسل نیز آموزش بدهند. متغیرهای زندگی و شرایط این نسل تغییر کرده و اگر بخواهیم آن‌ها را به‌درستی پیش ببریم، ما هم در هر قسمت از زندگی ایشان باید به‌درستی این تغییرات را در نظر بگیریم.
اما اینکه پری کوچولو با مادر به زمین می‌آید یا در آسمان می‌ماند، اصلاً در متن مطرح نمی‌شود. در انتهای داستان هم پری کوچولویی که بال نداشت، تنها با یک جست و بالا رفتن از رنگین‌کمانی که معلوم نیست از کجا شروع و به کجا ختم می‌شود، بالا می‌رود و به مادرش می‌رسد. انگار که آن بالا فقط او بوده و مادرش که این‌قدر سریع مادرش را پیدا می‌کند و مسئلۀ گم شدنش حل می‌شود. آموزان در تمرینات گوش کن و بگو که از درس 11 به بعد است،تمرین میکنند.
معلم پایۀ سوم ابتدایی، کمک مربی و پشتیبان پایه دوم ابتدایی، تسهیلگر کتابخوانی پایه ششم ابتدایی و پایۀ هشتم، معاون پرورشی دبستان – منتقد، مرورنویس و فعال حوزۀ کتاب و رمان، داستان نویسی و شعر. درس «محلۀ ما» یک داستان بسیار ساده‌انگارانه است که اصلاً مناسب بچه‌های 9 ساله نیست. همان قواعدی که در ادبیات بزرگسال رعایت می‌شود، باید در ادبیات کودک و نوجوان هم رعایت شود و اگر این‌طور نباشد، درواقع ما مخاطب خود را نادیده گرفته‌ایم. همان طور که پیش از این اشاره شد، در چهار متن کتاب، بیت یا ابیاتی از شاعران آمده که جز تک بیتی از صائم کاشانی دربارۀ مهدی موعود(عج)، نام هیچ شاعری در ذیل یا متن آن درس درج نشده است. در درس هفتم که به نظر می رسد به تمامی برگرفته از یکی از اشعار محمدتقی بهار است، ابیاتی از این شاعر را می بینیم اما نام او را نه.
ما در این پرونده، با توجه به رویه‌ای که در بررسی کتاب‌های درسی در نظر گرفته‌ایم، کتاب درسی را بازبینی کردیم، از چند متخصص نظرخواهی کردیم، مقالات و نقطه نظرات بیان‌شده را مطالعه کردیم تا بتوانیم یک ارزیابی نسبتاً خوب از کتاب فارسی سال سوم داشته باشیم. اضافه بفرمایید تجربۀ شخصیِ نویسندۀ این مقاله را در تدریس سال سوم دبستان که خود در جمع‌بندی و نگاه به این کتاب تأثیر فروانی داشته و دارد. هدف اصلی این پژوهش، تحلیل کتاب درسی فارسی پایه سوم دوره ابتدایی می باشد. پژوهش حاضر در صدد بررسی سطوح خوانایی کتاب فارسی پایه سوم دوره ابتدایی می باشد. جامعه آماری پژوهش کتاب فارسی پایه سوم دوره ابتدایی چاپ سال 1396 و معلمان این کتاب می باشد.
هدف تحلیل محتوا مانند همه تکنیکهای پژوهشی فراهم آوردن شناخت، بینش نو، تصویر واقعیت و راهنمای عمل است. روان‌خوانی «پری کوچولو» هم از ضعفِ خط روایی درد می‌کشد و خواندنش را برای مخاطب تلخ می‌کند. ابتدای داستان می‌بینیم که پری کوچولو بالی ندارد که با آن پرواز کند.
اگر تغییرات کتاب‌ها به‌خوبی صورت گرفته و جای دفاع هم دارد، نباید این‌طور باشد. برای اینکه شورای تألیف کتاب‌های درسی بخواهد حسن عملکرد خود را نشان دهد، باید بتوان به‌آسانی تمام کتاب‌های فارسی را از نظر گذراند و به‌عینه بهبود روند و محتوای آموزشی را در طی سال‌های قبل و بعد از انقلاب دید. در پایان باید گفت قسمت‌های درک مطلب، واژه‌آموزی، نگاه کن و بگو، بیاموز و بگو و نمایش بی‌کلام، قسمت‌های خوبی بودند و به نظر من موفق‌تر از محتوای درس‌ها عمل کردند. دانش‌آموز پس از اتمام کتاب دستور زبان بیشتری یاد گرفته تا ادبیات؛ ولی استعداد نوشتن، شعرگویی، کتابخوانی و شناخت بزرگان ادبیات در او اصلاً تحریک نشده و چه بسا کمی هم شعله‌اش سرد شده است. بچه‌های امروز بچه‌های رسانه هستند و این کتاب برای بچه‌های امروز کتاب خوبی نیست و محتوای متنی کتاب برای بچه‌های سن 4 تا 6 سال است. اما 7 درس از کتاب به این مضمون پرداخته‌اند که تنها 4 درس از محتوای نسبتاً خوبی برخوردارند.
ان‌شاالله این دسته نقدها و این پرونده نقطۀ پایانی بر این ضعف‌ها باشد و دروازه‌ای برای تدوین و نگاه به راه‌های مؤثرتر، بنیادی و ریشه‌ای‌تر. اگر بخواهیم یک نگاه کلی داشته باشیم، می‌بینیم که فارغ از آن اشخاصی که به‌شدت از مشکلات کتاب گلایه دارند، بعضی از مربیان و منتقدین هم از کتاب به خوبی یاد میکنند و درکل کتاب فارسی دبستان را از بهترین کتاب‌های آموزش و پرورش می‌دانند. بعضی هم نقدهایی را به آن وارد می‌دانند که اگر برطرف شود، کتاب سامان بهتری خواهد یافت. با اوصاف ذکر شده و نقدهای وارده، نمی‌توانم بپذیرم که این کتاب حتی با توجه به اهداف تدوین شده خود گروه مؤلفین، کتاب موفقی است. “تحلیل محتوای کتاب فارسی سوم ابتدایی برحسب میزان توجه به مؤلفه‌های سرمایة فرهنگی”, پژوهش در آموزش زبان و ادبیات فارسی, 3, 2, 1401, 64-81.
سال سوم هم از حیث درسی و علمی و هم از حیث تربیتی سال مهمی در هفت سالِ دوم زندگی کودکان است. در این سال، بچه‌ها دیگر مفاهیم شمارش و جمع و تفریق و حواشی آن‌ها را به‌خوبی یاد گرفته‌اند و ضرب و تقسیم وکسر می‌آموزند و همین مباحث در سال‌های بعد کامل‌تر می‌شود. خواندن و نوشتن آموخته‌اند و سال دوم را نیز به تمرین این خواندن و نوشتن‌ها گذرانده‌اند و در این سال می‌توانند قوی‌تر در حوزۀ زبان عمل کنند که نسل امروز، خود این‌گونه است. با توجه به ویژگی‌های این نسل و رشد بالایی که دارند، سؤالات فلسفی و مذهبی و چرایی‌ها و سؤالاتی که دربارۀ زندگی دارند هم قابل ملاحظه است. بچه‌ها در این سال هم به‌شدت نرم و انعطاف‌پذیرند و هم تا حد زیادی پایۀ رفتاری‌شان در حال شکل‌گیری است و الزامات خاص خود را دارد. پس طبیعی است برای این سالِ مهم دبستان و زندگی دانش‌آموز، کمی حساس‌تر و دقیق‌تر عمل کنیم و متوجه این موضوع باشیم که آموزش و کتاب‌های درسی ابزارهای مهمی در سال سوم هستند.
شعر نخست که در بخش ستایش و آغاز کتاب آمده، شعری از محمود پوروهاب، با نام «خداوند رنگین‌کمان» است که در قالب مثنوی سروده شده و تنها شش بیت آن در کتاب قرار گرفته و ابیاتی از آن حذف شده‌اند. هرچند حذف برخی ابیات در شعرهای کتاب درسی اتفاق رایجی است، اما گاهی باعث نقص در مضمون و ناتمام ماندن پیام شعر می‌شود. شاعر در این شعر دربارۀ خداوند صحبت می‌کند و از بیتی به بعد خداوند را مخاطب قرار می‌دهد که این تغییر آنی، از لذت شعر می‌کاهد.
نمونهگیری به صورت هدفمند و نمونهگیری تصادفی ساده بوده است. این تحقیق از نظر هدف کاربردی بوده و از ابزار پرسشنامه و روش تحلیل محتوا برای گردآوری و تحلیل داده ها بهره گرفته است.یافته ها نشان داد که میزان خوانایی کتاب در سطح مطلوبی می باشد. همچنین از دیدگاه معلمان، متن و تصاویر کتاب برای آموزش به دانش آموزان از تناسب لازم برخوردار می باشد. اما دیگر باید به فکر این بود که مشخصه‌ها و باید و نبایدهای نسبتاً ثابت و انعطاف‌پذیری را تدوین کرد که در صورت نیاز کتاب‌های آموزشی را با آن‌ها سنجید. نه اینکه صرفاً و مستقیماً به سراغ محتوای کتاب‌ها برویم؛ چون این‌طور که برمی‌آید و آموزش و پرورش به ما نشان داده، بخشی از کتاب‌های درسی از نظر محتوایی ثبات و قوت و عمق لازم را ندارند.
ثبت ديدگاه